De foto spreekt voor mij deze keer boekdelen.
De zomer voor mij betekent: buiten zijn, de zon voelen, vertragen en rust vinden.
Het vuurelement van de ondergaande zon, mijn liefde voor de zee, en het moment waarop ik met mijn blote voeten in het oneindige water sta – daar wordt mijn hoofd stil en mijn hart vol.
In deze blog neem ik je – zoals je van mij gewend bent – weer mee in de wereld van de traditionele Chinese geneeskunde (TCM).
Ik vertel je over de eigenschappen van de zomer, de bijbehorende organen en emoties, de signalen van balans en disbalans én ik geef je natuurlijk weer tips over voeding en zelfzorg.
De zomer: een seizoen van expansie
Op 21 juni vieren we de zomerzonnewende – het begin van het meest yang-rijke seizoen van het jaar. De dagen zijn lang, de zon staat hoog en de natuur is op haar uitbundigst. Alles groeit en bloeit, en de energie beweegt naar buiten toe. Ook wij worden uitgenodigd tot meer beweging, sociale verbinding en creativiteit.
Het vuurelement
In de TCM hoort het vuurelement bij de zomer.
Het vuur staat voor expansie, ontplooiing, passie, communicatie, vreugde en expressie.
Dit element is verbonden met:
- De organen: hart, dunne darm, hartbeschermer (pericard) en drievoudige verwarmer
- De smaak: bitter
- De kleur: rood
- Het zintuig: de tong en spraak
- De emotie: vreugde
- De beweging: opwaarts en naar buiten gericht
- De richting: zuid
Zomer is hét seizoen van passie en verbinding. Het vuur verwarmt ons, zowel fysiek als emotioneel. De zon stimuleert onze hormoonhuishouding, bioritme en stemming. Zonlicht bevordert ook de aanmaak van vitamine D – essentieel voor ons immuunsysteem, sterke botten en ons emotionele evenwicht.
Waar de energie in de winter naar binnen keert, stroomt ze in de zomer juist naar buiten. Het is de tijd om je geest te voeden en te kalmeren, je potentieel te realiseren en volop van het leven te genieten.
Denk eens na:
Wat wakkert jouw innerlijk vuur aan?
Waar loop je op leeg?
Welke oude conflicten kunnen jouw hartenergie verstoren?
Laat je vuur niet uitdoven – maar ook niet alles verbranden.
Het geluid van het vuurelement is niet voor niets: lachen.
Het hart
Binnen de TCM wordt het hart beschouwd als de zetel van de ziel (Shen).
Het geeft uitdrukking aan liefde, enthousiasme, innerlijke warmte en bewustzijn. Het hart regeert over het bloed, stuurt alle organen aan en wordt beschermd door het pericard.
Het hart is verbonden met:
- Je emotionele welzijn
- Je geheugen en denkprocessen
- Je slaappatroon
- Je bewustzijn en geestelijke helderheid
Wanneer de hartenergie uit balans is, raakt niet zelden ook het systeem van andere organen en meridianen verstoord.
Vuurelement in balans
Een gebalanceerd vuurelement herken je aan:
- Een sterk en gezond hart
- Kalme, heldere geest
- Diepe nachtrust
- Warme, liefdevolle interacties
- Enthousiasme en levensvreugde
Je voelt je energiek, krachtig en vervuld van levenslust. Je kunt goed communiceren, bent in staat je hart te luchten, je wensen te volgen en je diepste verlangens te leven.
De dunne darm – gekoppeld aan het vuurelement – helpt niet alleen voeding te verwerken, maar ook indrukken en emoties. Hij maakt onderscheid tussen wat je opneemt en wat je loslaat – fysiek én mentaal.
Vuurelement uit balans
Een disbalans in het vuurelement kan zich op twee manieren uiten: te weinig vuur of te veel vuur.
Te weinig vuur:
- Gebrek aan levenslust, somberheid of depressie
- Verminderde weerstand
- Moeite met intimiteit of enthousiasme voelen
- Slaapproblemen of innerlijke leegte
Hoewel de zomer vaak als positief ervaren wordt bij deze klachten/personen, zie je soms ook acute fysieke reacties zoals diarree of braken na zwemmen (kou) en het nuttigen van koude drankjes.
Te veel vuur:
- Onrust, agitatie, slapeloosheid
- Gejaagdheid, manie, geïrriteerdheid
- Rood gezicht, hartkloppingen, hoge bloeddruk
- Hoofdpijn, brandend maagzuur, zere keel, droge mond
Mensen met een overactieve hartenergie kunnen snel oververhit raken, wat zich ook mentaal kan uiten in nervositeit, geheugenproblemen of angsten.
Let ook op de dunne darm. Bij zwakte zie je vaak:
- Buikklachten (winderigheid, opgeblazen gevoel, diarree of juist verstopping)
- Overgevoeligheid voor voeding
- Moeite met het verwerken van indrukken en emoties, mentale onrust en angsten
Vuur is goed te behandelen door kalmte en een betere balans waardoor je je voedingsstoffen ook beter op gaat nemen.
Een persoon met verzwakte hartenergie is gevoelig voor effecten van uitwendige en inwendige hitte en kan oververhit raken. Bij een zonnesteek is dit goed zichtbaar.
Tips voor een vitale zomer
Leef in harmonie met de natuur:
Wij zijn natuur. Stem je levensstijl af op het seizoen.
- Sta vroeg op. Geniet van het ochtendlicht – zonder zonnebril – voor een beter dag-nachtritme.
- Laat zonlicht toe op je huid, maar vermijd overmatige blootstelling of chemische zonnebrand.
- Blijf in beweging: wandel, sport en laad je op.
- Gun jezelf rust rond het middaguur.
- Cultiveer kalmte: vermijd woede en stress.
- Breng tijd door met vrienden en geliefden – verbind!
Voed je vuur:
- Volg je hartenwens. Doe wat je vreugde brengt.
- Draag roze of houd een rozenkwarts bij je – rustgevend voor het hart.
Voeding in de zomer – voed je hart, kalmeer je vuur
De zomer vraagt om een andere manier van eten dan de koudere seizoenen. De hitte en de verhoogde yang-energie van deze periode zetten je lichaam aan tot meer verbranding en transpiratie. Dat betekent: tijd voor lichte, verkoelende en hydraterende voeding die je energie (Qi) ondersteunt en je lichaamsvloeistoffen op peil houdt.
- Natuurlijk, de open deur: drink voldoende. Maar het liefst lauwwarm of op kamertemperatuur. IJs- en ijskoude dranken doven je verteringsvuur (milt-yang), wat je spijsvertering verzwakt.
- Versterk je hartenergie met rode groente en fruit – zoals tomaat, rode paprika, aardbeien, rode biet, kersen of watermeloen. De kleur rood resoneert met het hart en hoort bij de zomer.
- Voeg wat scherpe smaken toe, zoals rucola, radijs of verse kruiden. Door de verhoogde stofwisseling in de zomer verlies je veel via transpiratie – scherpe smaken helpen de hitte af te voeren en stimuleren een gezonde zweetreactie.
- Eet lichter en vetarmer dan in de winter. Denk aan verkoelende yin-voeding zoals komkommer, sla, waterkers, spinazie, zeewier, perzik, abrikoos, citroen, sinaasappel en broccoli.
- Wees matig met eten. Te veel voedsel belast je spijsvertering – die al druk bezig is met hitte reguleren. Kleine porties, regelmatig verdeeld over de dag, werken beter dan zware maaltijden.
- Zorg voor balans: eet niet uitsluitend verkoelende (yin) voeding. Een ijsje of verfrissend drankje op z’n tijd mag zeker – maar overdrijf het niet. Overmatige koude verzwakt je verteringsvuur, vooral bij jonge kinderen. Volgens de Chinese geneeskunde hebben zij tot een jaar of 8 nog een onrijp spijsverteringssysteem (milt- en maag-yang), waardoor ze gevoeliger zijn voor koude voeding. Dit kan zich uiten in buikpijn, diarree of slijmvorming.
- Bittere groenten zoals andijvie, witlof, artisjok of paardenbloemblad zijn bij uitstek geschikt voor deze periode. Bij extreme hitte ontstaan verbrandingsprocessen in het lichaam – de bittere smaak helpt deze te reguleren en ondersteunt het hart.
- Verkoelende voedingsmiddelen zijn onder andere: komkommer, sla, waterkers, spinazie, zeewier, abrikoos, perzik en citrusvruchten. Ook vis en zeevruchten hebben een natuurlijke verkoelende werking.
- Laat verwarmende voeding vaker staan: rood vlees, kaas, eieren, noten en zaden zijn in de zomer al snel te zwaar en te verwarmend.
- Eet ook wortels – deze zijn rijk aan bètacaroteen en helpen je huid van binnenuit beschermen tegen de zon.
- Kijk eens kritisch naar je gluten- en lactose-inname. Overgevoeligheid kan in de zomer tot extra overprikkeling van de dunne darm leiden, met klachten als winderigheid, borrelen, diarree of verstopping tot gevolg.
- Chrysantenbloesemthee is een aanrader: het verkoelt, lest de dorst en is bijzonder effectief bij lichte zonnesteekverschijnselen.
- Wees voorzichtig met koffie en gemberthee – ze werken verwarmend en kunnen het vuurelement in de zomer uit balans brengen.
- Kies liever voor kruidentheeën zoals munt, citroenmelisse of kamille.
Groene thee is ideaal in deze tijd van het jaar: het koelt hartvuur, verdrijft toxines, kalmeert de geest, en helpt lever, galblaas, maag en longen ontspannen. - En tot slot: de simpelste manier om verkoelende yin-voeding binnen te krijgen? Groente, groente, groente! Vers, seizoensgebonden en in veel kleur. Daarmee bouw je yin op, voer je overtollige warmte af en blijf je gehydrateerd op een natuurlijke manier..
Ik wens iedereen een hele fijne zomer.
Geniet!
Liefs Lieke
